Ülkemizde her yıl 3-9 Kasım ‘Organ Bağışı Haftası’ olarak kutlanmaktadır. Yasal desteğe sahip olmasına rağmen organ ve doku nakli hizmetlerinin geliştirilmesinde en önemli husus organ ve doku bağışının temini, bu bağışın artırılması için kamuoyunda bu konudaki bilgi eksikliğinin giderilmesi, organ bağışı bilincinin geliştirilmesi ve halkın organ ve doku bağışı konusunda teşvik edilmesi gereklidir.
Organ bağışı; kişinin hayatta iken, serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasına izin vermesidir.
Vücutta görevini yerine getiremeyen bir organın yerine canlı veya kadavradan alınan yeni, sağlam bir organın cerrahi yöntemlerle nakledilmesi ise organ nakli işlemidir.
Tüm beyin, beyincik ve hayati merkezlerin yer aldığı beyin sapı denilen özel beyin bölgesinin fonksiyonlarının geri dönülmez şekilde kaybolduğu ve mutlak ölümle sonuçlanan bir süreçtir. Beyin ölümü kavramı ile Koma, Bitkisel hayat ifadeleri karışmaktadır. Koma ve Bitkisel hayat tanısı alan hastalarda bazı beyin fonksiyonları çalışmaktadır ve tıbbi destek ile hasta yaşamına yıllarca devam etmektedir. Beyin ölümünde ise hastaya ne kadar tıbbi destek sağlarsanız sağlayın hastanın yaşaması mümkün değildir ve ölüm en kısa sürede gerçekleşmektedir.
Kimler Organ Bağışında Bulunabilir?
2238 sayılı yasaya göre on sekiz yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir.
2238 Sayılı “Organ Ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması Ve Nakli Hakkındaki Kanun” a göre;
Madde 14 – Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya dokularını, tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlar için bıraktığını resmi veya yazılı bir vasiyetle belirtmemiş veya bu konudaki isteğini iki tanık huzurunda açıklamamış ise sırayla eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin; bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatiyle ölüden organ ve doku alınabilir. Aksine bir vasiyet ibraz edilmedikçe kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir. Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz.
Organ Bağışının Dini Yönden Sakıncası Var Mı?
Büyük dinlerin çoğu organ bağışını onaylamakta ve desteklemektedir.
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu 6.3.1980 Tarih Ve 396 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğunu açıklamıştır.
Bu Kararda;
– Zaruret halinin bulunması, hastanın hayatını veya hayati bir organını kurtarmak için, bundan başka çaresi olmadığının mesleki ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen bir doktor tarafından tespit edilmesi,
– Doku ve organı alınacak kişinin bu işlemin yapılmış olduğu sırada ölmüş olması,
– Toplumun huzur ve düzeninin bozulmaması bakımından organ ve dokusu alınacak kişinin sağlığında buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak şartıyla, yakınlarının rızasının sağlanması
– Alınacak organ veya doku karşılığında hiçbir şekilde ücret alınmaması,
– Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak olan bu nakle razı olması gerekir.
Kuran-I Kerim’de de, “Kim Bir İnsana Hayat Verirse Onun Tüm İnsanlara Hayat Vermişçesine Sevap Kazanacağı” beyan olunmaktadır. (Maide Suresi, Ayet 32)
Organ Bağışı Nereye Yapılır?
– Organ Nakli Yapan Merkezlerde,
– Hastanelerde,
– Organ nakli ile ilgilenen vakıf, dernek vb kuruluşlarda organ bağışı işlemi yapılabilir.
Organ Bağışında,
Organ bağışı kartını iki tanık huzurunda doldurup imzalamak yeterlidir.
Bağışlanmış olan organın uygunluğu organ bağışlayan kişide beyin ölümü gerçekleştikten sonra araştırılır.
Organ bağışında bulunan kişilerin bu konuda aileleri ve yakın çevrelerini bilgilendirmeleri daha sonra çıkabilecek problemleri önlemek açısından ve beyin ölümünden sonra bağışçı olabilme durumu ile ilgili yapılacak görüşmede karar verme sürecini etkilemesi açısından yararlı olacaktır.
Hangi Organların Nakli Yapılabilmektedir?
| Böbrek | Pankreas | |
| Karaciğer | Akciğer | |
| Kalp | İnce Barsak |
Hangi Dokuların Nakli Yapılabilir?
| Kornea | Kemik İliği | |
| Tendon | Kalp Kapağı | |
| Deri | Kemik | |
| Yüz ve Saçlı Deri | Ekstremiteler |
Bağışlanan organlar kimlere nakledilir?
Organ alacak hastalar öncelikle kan grubu uyumuna, daha sonrada doku grubu uyumuna göre belirlenir.
Kan ve doku uyumu yanı sıra hastanın tıbbi aciliyet durumu göz önünde bulundurulur.
Cins, ırk, din, zengin-fakir ayırımı yapılmaz.
Avrupa ve Türkiye’de Bir Yılda Çıkan Kadavra Donör Sayısı
| İspanya | 35,3/ Pmp* |
| Norveç | 24,5/ Pmp* |
| İtalya | 21.8/ Pmp |
| İngiltere | 17/ Pmp* |
| Almanya | 17.7/ Pmp* |
| Yunanistan | 6,9/ Pmp* |
| Türkiye | 6,0/ Pmp* |
| Romanya | 3,6/ Pmp* |
(*Pmp : Milyon nüfus başına kadavra donör sayısı)
**Kaynak:https://www.saglik.gov.tr/